Vadani Kaval Gheta

घरी कोणाला जेवायला बोलावले तर पांढरा भात केला जातो. आणि तो शिल्लक राहीला तर खाणे माझ्या जिवावर येते. परवा अचानक असे झाले तेव्हा मला माझ्या एका दूरच्या मावशीने शिकवलेले भाताचे थालीपीठ आठवले आणि लगेचच करुन पाहीले.

Rice Thalipeeth

उरलेला शिळा भात
हिरव्या मिरच्या
थोडेसे जिरे
तांदळाचे पीठ
मीठ
थोडीशी कोणतीही पालेभाजी चिरुन

कृती - जिरे आणि मिरच्या मिक्सरमधेबारीक करुन घ्याव्यात. शिळा भात थोडे पाणी शिंपडुन मळुन घ्यावा. त्यात वाटलेली मिरची, चिरलेली पालेभाजी मीठ घालुन नीट एकत्र करावे. त्यात लागेल तसे तांदळाचे पीठ घालावे. थोडे थोडे पीठ घालुन थालीपिठाच्या पिठाप्रमाणे गोळ होईल इतकेच पीठ घालावे. गॅसवर तवा तापायला ठेवावा. पोळपाटावर एक पेपर नॅपकीन किंवा स्वच्छ पंचा ठेवुन त्याला पंचाला थोडे पाणी लावुन घ्यावे. त्यावर बनवलेल्या पिठाचा गोळा ठेवून तो किंचीत पाणी लावून थालीपिठाप्रमाणे थापावा. थापून झाल्यावर थालीपिठाला एखादेतरी छिद्र पाडावे. ते थालीपीठ गरम तव्यावर पंच्याने उचलून उलटे टाकावे आणि वरून पंचा हळुहळु सोडवुन घ्यावा. थोडेसे तेल टाकून थालीपीठ मंद आचेवर दोन्हीकडुन नीट भाजुन घ्यावे.
गरम गरम असतानाच केचप …

कराडला आमच्याकडे कढीपत्त्याचे खूप मोठे झाड आहे. एका वादळात त्याची फांदी तुटली आणि खूप लोकाना कढीपत्ता वाटून टाकुन देखील बरीच पाने शिल्लक राहीली. त्यावेळी मम्मीने प्रथम ही चटणी केली. तेव्हापाशुन माझ्या अतिशय आवडीची झाली.

Kadhipatta Chutney

१ कप कढीपत्ता
१ कप फुटाण्याची डाळ
१/२ कप भाजलेले शेंगदाणे
१/२ टीस्पून तेल
१ टेबलस्पून साखर
चवीप्रमाणे मीठ
१ चमचा लाल तिखट (चवीप्रमाणे कमी जास्त करावे)

कृती - डाळे निवडून घ्यावेत. दाणे भाजुन साले काढुन घ्यावीत. कढिपत्त्याची पाने धुवुन थोडी सुकवून घ्यावीत. पाने एका कढईत घालुन त्यावर तेल घालुन कुरकुरीत होईपर्यन्त भाजुन घ्यावे. डाळे, दाणे, कढीपत्ता, मीठ, साखर एकत्र करुन बारीक करुन घ्यावे.

टीप - १. दाणे, डाळे यांचे प्रमा आवडीप्रमाणे कमी जास्त करण्यास हरकत नाही.
२. आवडत असेल तर २-३ आमसुले घातली तरी चटणी चवीला अप्रतीम लागते.
३. ब्रेड वर तेल आणि ही चटणी खूप छान लागते.
४. इडली, डोश्याबरोबर पण ही चटणी छान लागते.

(Link to English Recipe)
भारतात श्रीखंड करणे तितकेसे अवघड नाही असे मला वाटते कारण चक्का तयार मिळतो, बरेच ठिकाणी श्रीखंड पण तयार मिळते. त्यामुळे कमी कष्टात श्रीखंड तयार होउ शकते.

अमेरीकेत आल्यावर इतक्या प्रकारचे दह्याचे डब्बे, १%, २%, whole Milk चे असे प्रकार पाहुन मला जरा(अगदी जराच:D) बावचळ्यासरखे झाले होते. त्यातुनही प्रयोगातुन विज्ञान सारखे श्रीखंड केले. पहिल्यांदा केले तेव्हा दही वगैरे घरी आणले आणि मग लक्शात आले की पंचा वगैरे काहीही नाहिये घरी आणि कुठे टांगायचे हाही एक मोठाच प्रश्न. ताबडतोब काकुला फोन केला काय करु? तिने सांगितलेली ट्रिक वापरून तेव्हा चक्का केला देखील. त्यानंतर मी माझी eco-friendly पद्धत शोधुन काढली ती अशी -

Shrikhand


(खालील प्रमाण साधारण ६ माणसांसाठी आहे)

चक्का -
२ Organic fat Free or 1% milk Fat दह्याचे ३२ औंसचे डबे
एक मोठी भाजी धुवायची चाळणी खालील लिंकमधे आहे त्या पद्धतीची.
चाळणी
१ पंचा (पंचा नसेल तर ५ पेपर टॉवेल)

चाळणीत ४ पेपर टॉवेल लावून ठेवावेत आणि त्यात दही ओतून त्यावर १ पेपर टॉवेल झाकून ठेवावा. ते सगळे एका मोठ्या भांड्यावर ठेवावे. हे सगळे रात्री करुन ठे…

गेल्या वर्षी १५ दिवस कामासाठी मेक्सिकोला रहाणाचा योग आला. तिथे असताना रस्त्याच्या बाजुला फळांचे बोटाएवढे तुकडे कपमधे घालुन ठेवलेले असत आणि आपण जेव्हा विकत घेऊ तेव्हा त्यात आवडीप्रमणे तिखटाची पेस्ट, मीठ घालुन देत असत. ते गोड फळांवर तिखट घालुन खाणे कसेतरी वाटले होते. पण त्याची चटक लागली माझी बरीच जेवणे त्यावरच झाली. परत आल्यवर त्यात थोडा बदल करुन तयार झालेली ही कोशिंबीर.

Pineapple Salad

१.५ कप आननसाचे लहान तुकडे
१ टेबलस्पून ओले खोबरे
२ टेबलस्पून चिरलेली कोथिंबीर
किंचीत साखर, चवीप्रमाणे मीठ
१/२ टीस्पून लाल तिखट

कृती - वरील सर्व साहित्य एकत्र करुन वाढावे.

टीप - १. अननस शक्यतो ताजा घ्यावा.
२. कॅनमधला अननस त्यात घातलेल्या ज्युसमुळे खूप गोडसर असतो, त्यामुळे तो वापरवा लागलाच तर साखर नाही घातली तरी चालेल.
३. थोडे दाण्याचे कुट घातले तर मधुन मधुन मस्त क्रंची लागते.

मागे एकदा माझी मैत्रीण प्रियाने मला सफरचंदाचे रायते कसे करायचे ते सांगितले होते. दही /दूध खूप खात नाही म्हणुन मी त्यात थोडा बदल केला आणि झालेली कोशिंबीर खालीलप्रमाणे -

Granny Smith Apple Salad

१ हिरवे सफरचंद (Granny Smith प्रकारचे)
१ टेबलस्पून शेंगदाण्याचे कूट
१ टेबलस्पून कोथिंबीर
चवीपुरते मीठ
१ टीस्पून लिंबाचा रस
किंचित साखर

कृती - सफरचंद धुवुन चार फोडी करुन बिया काढुन टाकुन टाकाव्यात. त्या फोडी मोठा खिसणीने खिसुन घ्याव्यात. खिसलेल्या सफरचंदाला लिंबाचा रस लावावा. वरुन मीठ, साखर, दाण्याचे कूट, कोथिंबीर एकत्र करुन वाढावे.

टीप - १. लिंबाचा रस सफरचंदाला लावायाला विसरु नका.
२. लिंबाच्या रसाच्या ऐवजी अर्ध्या संत्र्याचा रस घातला तर स्वाद चांगला येतो.

आज गुढीपाडवा! गेल्यावर्षी गुढीपाडव्याला ह्या ब्लॉगची सुरुवात केली. सुरुवात करताना माझ्या मैत्रीणींसाठी मी केलेल्या आणि त्यांना आवडणा-या पदार्थांचे एकत्रीकरण एवढाच हेतू होता. पुढे माझ्या लक्षात आले की मी करते त्या पदार्थांमधे तेल, तिखट, कमी प्रमाणात असते. पदार्थ कमी वेळात, आरोग्याच्या दृष्टीने कसा करावा हा हेतू सुरुवातीला नसला तरी साधारण १० एक रेसिपी लिहिल्यावर ते तसे लिहावे असे वाटायला लागले आणि तशा रेसिपीज लिहायला सुरुवात केली. माझ्या स्वयंपाकावर माझी मम्मी, आज्जी, काकू मैत्रीणी, माझा भाऊ अशा ब-याच जणांचे संस्कार आहेत. काही काही रेसिपीज मी स्वत: शोध लावुन केलेल्या आहेत तर काही कोणाच्या रेसिपीज थोडा फर फ़रक करुन मी वापरल्या आहेत. योग्य त्या व्यक्तीला योग्य ते श्रेय मी दिलेले आहेच.

अलीकडे संगीताने Vegan Recipes लिहीशील का किंवा लगेल तसा सल्ला देशील का असे विचारले तेव्हा माझ्या लिहिण्याला अजुन एक दिशा मिळली. दूध आणि दुधापासुन तयार होणा-या पदार्थांमुळे कोणते दुष्परीणाम होतात ते माहीती असल्यामुळे मी मला ते करायला काहीही कठीण वाटले नाही. त्यानंतर मी दूध, दह्यापासुन केलेले पदार्थ लिहिणार …

Savory Taro Patties


माझ्या आजोळी आळुची झुडुपे खूप होती. त्यामुळे लहानपणापासुन आळुच्या पानाचे बन बघायची सवय. भारतात असताना कधी आळुची पाने विकत आणायची गरजच वाटली नाही. एकदा पाने काढली की मोठ्या पानाच्या वड्या आणि लहान पानांची भाजी लागोपाठ घरी होत असे. परदेशी रहायला आल्यावर घरच्या सगळ्या गोष्टी फार आठवायला लागतात. अशाच एकावेळी मला देसी दुकानात आळुवडीचा टिन मिळाला तो आणुन त्याच्यावर आवश्यक ते सोपस्कार करुन लग्गेच त्याचा फ़डशा पाडला. त्याची चव खुप ग्रेट वगैरे अजिबातच नव्हती पण वेळेला मिळाले. त्यानंतर कधीतरी फ्रोझन आळुवडीचा शोध लागला पण त्यातल्या तेलामुळे त्यापासुन दुरच राहु लागले. दरम्यान कधितरी चायनीज दुकानात गेले तेव्हा आळुची पाने मिळाली मग तेव्हापासुन ते चित्र-विचित्र वास सहन करत आळुची पाने आणि फणसाचे गरे आणण्यासाठी त्या दुकानात जात असे. आजकाल १-२ देसी दुकानात आळुची पाने नेहेमी मिळतात त्यामुळे वडी, भाजी करणे सोपे झाले आहे. अलिकडे केलेल्या वडीचे फोटो खाली पहा



आळुची वडी करण्याच्या स्टेप्स


६ मोठी आळुची पाने
९ टेबल्स्पून बेसन
१ टीस्पून लाल मिरची पावडर
१ टीस्पून गोडा मसाला
किंचीत हळद
लहान लिंबाएवढ…

१. काचेची भांडी जी मायक्रोवेव सेफ़ असतात तीच फ़क्त मायक्रोवेव मधे वापरता येतात.
२. बोरोसील नावाच्या कंपनीने मधे काचेचे चहा करायचे भांडे बाजारात आणले आहे ते उत्तम आहे. त्यात वेगवेगळे साईझेस पण मिळतात. पण भांडे नुसते तापवू नये, थंड फ़रशीवर वगैरे ठेवु नये या सुचना नीट पाळाव्या लागतात.
२. बेकिंग करत असाल तर US मधे पायरेक्स आणि भारतात बोरोसील वापरायला चांगलि असतात.
४. रोजच्या गॅसवर ठेवुन करण्याच्या स्वयंपाकासाठी, US मधे कॉर्निन्ग्वेअर नावाच्या कंपनीची काचेची भांडी पूर्वी मिळत असत आता मिळत नाहीत.
५. रोजच्या पोळ्या भाजायला लोखंडाचा तवा वापरायला हरकत नसावी. तो US मधे 'caste iron griddle' या नावाने मिळतो. त्यातच कधितरी पालेभाजी वगैरे केली आणि केल्या केल्या दुसर्‍या भांड्यात काढुन ठेवली तर रोजही करायला हरकत नाही. भारतत बीडचे तवे आणी कढया अजुनही मिळतत .
६. अल्युमिनिअमच्या भांड्यात पदार्थ फ़ार्वेळ ठेवला तर त्याची पण प्रक्रिया होते म्हणुन ओले पदार्थ जसे भाजी, आमटी वगैरे अल्युमिनिअमच्य भांड्यात करु नयेत. चिवडा वगैरे करायला हरकत नसावी.
७. तांबे, पितळ वगैरेची भांडी कितीही 'उष्णतेचे वाहक' अ…

(Link to English recipe)

मला आणि माझ्या मैत्रीणीला माझ्या (त्यावेळच्या) होणा-या नवा-याने जेवायला बोलावले होते. त्याच्या स्वयंपाक कौशल्याबद्दल मला फार शंका नव्हती पण तिला होती. त्यामुळे घरून जाताना ती नीट चिवडा लाडू वगैरे खाउन निघाली. त्याने आमच्यासाठी दहीभात, ही भाजी, विकतच्या पोळ्या, पापडाचा खुळा, आणि बरेच काय काय केले होते. तिला बघुनच धक्का बसला! अशी झाली माझी आणि या भाजीची ओळख. पुढे लग्न झाल्यावर सासरी गेले तेव्हा सासुबाईनी आम्हाला ही भाजी करून घातली. सढळ हाताने तेल, दाणे घालून केलेली भाजी अप्रतीम लागत होती. आई लोकानी केलेल्या सगळ्याच गोष्टीना एक खास चव असते असे माझे प्रामाणीक मत आहे. आपण कितिही प्रयत्न केला तरी अगदी तशीच चव येत नाही. मी नंतर नव-्याकडून ही भाजी करायला शिकले. आता जरा बरी जमते (असे नवराच म्हणतो, मी नाही!).

Green Tomato BhajI




2-3 मध्यम आकाराचे हिरवे टोमॅटो
1/3 कप तुरीची डाळ
3-4 हिरव्या मिरच्या
2-3 लसूण पाकळ्या
1 टीस्पून धणे पावडर
1 टेबलस्पून गरम मसाला
1/2 कप कोथिंबीर
3-4 टेबलस्पून शेंगदाणे
चवीप्रमाणे मीठ
फोडणीसाठी 2 टीस्पून तेल, जिरे, मोहरी आणि हळद
२-३ कप (किंवाभाजी …

कराडच्या घरी अम्हाला रहायला जाऊन प्रवाच्या Good Friday ला २४ वर्षे पूर्ण झाली. पण त्या आठवणी अजुनही मनात ताज्या आहेत. तिथे रहायला गेलो तेव्हा मागे मस्त भुस्भुशीत काळी माती होती कारण शेतज्मीन Non-Agricultural करुन घेउन सोसायटी झालेली आमची. त्या जमीनीत त्याकाळी काय टाकाल ते उगवत असे. अशात एकदा खराब झालेला टोमॅटो मागे कचर्याच्या बादलीत ठेवला होता. तो आमच्या राजाने (म्हणजे अमच्या शिकारी कुत्र्याने) खेळत मागे कुठेतरी टाकला. वळवाच्या पावसात त्यतले बी रुजले आणि बरीचशी झाडे उगवली. आणि जवळपास दोनशे वगैरे टोमॅटो त्या १०-१२ झाडाना लागले. घरात त्यावेळी अनेक टोमॅटो सप्ताह साजरे झाले! त्यावेळी खल्लेली घरच्या हिरव्या टोमॅटोची चटणी अजुनही आठवते.


Green tomato Chutney

२ मध्यम हिरवे टोमॅटो
२-३ हिरव्या मिरच्या (चवीप्रमाणे कमी-जास्त करण्यास हरकत नाही)
२ टेबलस्पून भाजलेले तीळ
२ टेबल्स्पून भाजलेले शेंगदाणे
२ टेबलस्पून भाजलेले सुके खोबरे
१-२ लसुण पाकळ्या (आवडत असतील तर)
मुठभर कोथिंबीर
चवीप्रमाणे मीठ, गूळ
१ टीस्पून तेल, थोडे जिरे आणि हळद

कृती - टोमॅटो स्वच्छ धुवुन उभे पातळ कापून घ्यावेत. एका कढईत तेल तापवून त्यात जिरे…